Zamówienia społecznie odpowiedzialne - Katalog Dobrych Praktyk

Charakterystyka dodatkowych instrumentów wsparcia w ramach korzystania z zamówień społecznie odpowiedzialnych

Rozmiar czcionki: A | A+ | A++   Kontrast: Tryb kontrastu Wysoki Tryb standardowy Standardowy

W ramach realizacji projektu „Społecznie przede wszystkim!Usługi społeczne w rękach podmiotów ekonomii społecznej - efektywne mechanizmy zlecania na bazie doświadczeń zagranicznych jednostek samorządu terytorialnego”dało się zauważyć istnienie następujących problemów, które negatywnie wpływają na upowszechnianie aspektów społecznych w zamówieniach publicznych. Są wśród nich m.in.:

1) przyzwyczajenie pracowników JST zaangażowanych w proces udzielania zamówień publicznych do istniejących procedur; 2) obawy związane z brakiem możliwości skutecznej weryfikacji spełniania przez wyko-nawców prospołecznych warunków udziału w postepowaniu; 3) tendencję do wyboru mniej czasochłonnych rozwiązań; 4) obawy związane z sytuacją rynkową, która charakteryzuje się małą liczbą wykonawców zdolnych do realizacji zamówienia publicznego skłonnych do złożenia oferty; 5) brak wiedzy dotyczącej osób zagrożonych lub dotkniętych wykluczeniem społecznym, które mogłyby być zaangażowane w realizacje przedmiotu zamówienia publicznego; 6) brak praktycznych umiejętności związanych ze stosowaniem przepisów odnoszących się do społecznie odpowiedzialnych zamówień publicznych; 7) brak jednostki odpowiedzialnej za koordynowanie wdrażania społecznie odpowiedzialnych zamówień publicznych w strukturze organizacyjnej JST. ( Raport z testowania rozwiązania opracowany w projekcie „Społecznie przede wszystkim! Usługi społeczne w rękach podmiotów ekonomii społecznej - efektywne mechanizmy zlecania na bazie doświadczeń zagranicz-nych jednostek samorządu terytorialnego”, niepubl.)

Jednocześnie dało się zauważyć, że po stronie potencjalnych wykonawców społecznie odpowiedzialnych zamówień istnieje problem związany z brakiem zainteresowania ubieganiem się o zamówienia publiczne, co można powiązać z nieznajomością przepisów prawa zamówień publicznych oraz obawami przed udziałem w czasochłonnej i skomplikowanej procedurze przetargowej. Ta niechęć do zamówień wśród potencjalnych wykonawców zamówień społecznie odpowiedzialnych również potęguje obawy po stronie zamawiających.

Problemy związane ze stosowaniem rozwiązań społecznych w zamówieniach publicznych mogą utrudnić, bądź wręcz uniemożliwić stosowanie klauzul społecznych przez Zamawiających. Dlatego poniżej proponuje się szereg rekomendacji, które mają stanowić odpowiedź na wskazane powyżej problemy zdiagnozowane podczas realizacji Projektu, których celem jest promocja i upowszechnianie dobrych praktyk związanych ze stosowaniem społecznych rozwiązań w zamówieniach publicznych, edukacja w zakresie społecznej odpowiedzialności w zamówieniach publicznych i zwiększenie świadomości co do pozytywnych aspektów stosowania społecznych elementów w zamówieniach publicznych:

1) Stowarzyszenie wspierające JST i wykonawców zamówień społecznych
Proponuje się, na wzór francuski, powoływanie dedykowanych podmiotów wspierających zarówno zamawiających, jak i wykonawców zamówień publicznych, w których zastosowano rozwiązania społeczne wskazane w produkcie. Podmioty te miałyby docelowo wspierać JST przy stosowaniu w praktyce klauzul społecznych, a ponadto wspierałyby także wyłonionych wykonawców, np. w związku z koniecznością zatrudnienia osób defaworyzowanych, czego dotyczyć może klauzula z art. 29 ust. 4 Pzp zastosowana przez zamawiającego. Proponowane wyżej rozwiązanie znajduje swoje odzwierciedlenie w rozwiązaniach ustawowych - a dokładniej w instytucji tzw. pomocniczych działań zakupowych. Zgodnie z aktualnym przepisem art. 15 ust. 2 ustawy Pzp zamawiający może powierzyć pomocnicze działania zakupowe własnej jednostce organizacyjnej lub osobie trzeciej. Pomocnicze działania zakupowe mogą natomiast polegać na zapewnieniu wsparcia dla działań zakupowych, w szczególności poprzez doradztwo dotyczące przeprowadzania lub planowania postępowań o udzielenie zamówienia lub przygotowanie postępowań o udzielenie zamówienia i przeprowadzanie ich, w imieniu i na rzecz zamawiającego(art. 15 ust. 4 Pzp). Powyższe działania odnośnie społecznych rozwiązań stosowanych w zamówieniach publicznych z powodzeniem mogłyby realizować organizacje pozarządowe, które prowadzą np. działania na rzecz integracji i reintegracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym,działalność na rzecz osób niepełnosprawnych, promocję zatrudnienia i aktywizacji zawodowej osób pozostających bez pracy i zagrożonych zwolnieniem z pracy. Do zastanowienia pozostaje kwestia finansowania takich działań- czy to w ramach projektu, którego partnerem jest dana JST i organizacja świadcząca ww. wsparcie, bądź którego beneficjentem będzie dana JST, czy to w ramach budżetu danej JST.

2) Opinie, opracowania i wzory dobrych praktyk publikowane przez Urząd Zamówień Publicznych
W tym miejscu należałoby wskazać na informacyjną rolę Urzędu Zamówień Publicznych na którego stronie internetowej dostępnych jest szereg publikacji dotyczących zamówień społecznych, w tym np. opracowania: Zrównoważone zamówienia publiczne. Aspekty społeczne i środowiskowe w procedurze udzielania zamówienia w świetle nowelizacji ustawy Prawo zamówień publicznych oraz Dobre praktyki w zakresie zrównoważonych zamówień publicznych .

Pod adresem: https://www.uzp.gov.pl/baza-wiedzy/zrownowazone-zamowienia-publiczne/spoleczne-zamowienia. Opracowanie pod redakcją M. Stręciwilk i M. Olejarz, źródło: https://www.uzp.gov.pl/__data/assets/pdf_file/0016/35800/Zrownowazone-zamowienia-publiczne.pdf. Opracowanie pod redakcją J. Pożarowskiej i M. Olejarz, źródło: https://www.uzp.gov.pl/__data/assets/pdf_file/0031/35977/Dobre-praktyki-w-zakresie-zrownowazonych-zamowien-publicznych.pdf.

3) Wsparcie ze strony regionalnych izb obrachunkowych
Wsparcie ze strony regionalnych izb obrachunkowych jest o tyle istotne, że w ich kompetencji leży nadzorowanie stosowania przepisów Pzp przez zamawiających, co wynika z faktu, iż izby te są organami nadzoru nad działalnością JST w zakresie spraw finansowych.

4) Wewnętrzne uregulowanie zasad udzielania społecznie odpowiedzialnych zamówień
Zamawiający może doprecyzować warunki, na jakich stosuje on rozwiązania społeczne w zamówieniach niepodlegających Pzp (np. regulamin lub wewnętrzne wytyczne). Zamawiający mógłby tego dokonać w ramach wewnętrznej regulacji, w której mógłby wskazać, iż stosowanie rozwiązań społecznych jest obowiązkowe w określonych przypadkach lub obowiązkowe co do zasady albo, że stosowanie takich rozwiązań jest fakultatywne.

5) Stosowanie rozwiązań prospołecznych przy udzielaniu zamówień niepodlegających PZP
Rekomenduje się aby w wewnętrznych regulacjach dotyczących kwestii udzielania zamówień publicznych niepodlegających ustawie wskazać na konieczność bądź możliwość stosowania rozwiązań prospołecznych.

6) Plany społecznych zamówień
Rozwiązanie polegające na uwzględnianiu w corocznych planach zamówień publicznych możliwość zastosowania rozwiązania społecznego  w danym zamówieniu mogłoby w szczególności pomóc wykonawcom z wyprzedzeniem przygotować się do ubiegania się o społeczne zamówienia, zamawiającym natomiast – ograniczyć ryzyko nieotrzymania satysfakcjonującej i zapewniającej konkurencję liczby ofert w postępowaniach zmierzających do ich udzielenia.

7) Koordynator do spraw społecznie odpowiedzialnych zamówień
Rekomenduje się  wyznaczenie wśród pracowników jednostki odpowiedzialnej za prowadzenie procesów zamówieniowych koordynatora właściwego do spraw społecznie odpowiedzialnych zamówień co pozwoliłoby usprawnić proces identyfikowania i rozwiązywania potrzeb społecznych, w szczególności potrzeb wspólnoty lokalnej i jej członków zagrożonych wykluczeniem społecznym.

8) Lista przedsiębiorstw społecznych
Odpowiedzią na zasygnalizowany wśród pracowników JST problem nieznajomości rynku PES jest stworzenie listy takich lokalnych PES, która służyłaby m.in. uwidocznieniu potencjału sektora ekonomii społecznej i solidarnej, byłaby także źródłem informacji dla kontrahentów poszukujących możliwości współpracy z podmiotami ekonomii społecznej. Dla JST jako zamawiających informacje zawarte na liście mogą zatem stanowić istotną wskazówkę co do tego, czy na rynku funkcjonują przedsiębiorstwa społeczne potencjalnie zainteresowane realizacją planowanych do udzielenia zamówień publicznych. Listę taką mógłby sporządzić dla JST podmiot o którym mowa w pkt 1) jako podmiot wspierający w ramach pomocniczych działań zakupowych.

9) Szkolenia i doradztwo dla wykonawców społecznie odpowiedzialnych zamówień
Szkolenia i doradztwo dla potencjalnych i faktycznych wykonawców społecznie odpowiedzialnych zamówień stanowi odpowiedź na problem braku zainteresowania podmiotów ekonomii społecznej ubieganiem się o zamówienia publiczne wynikający z nieznajomości procedur udzielania zamówień publicznych, co ma zasadniczy wpływ na istniejące wśród zamawiających z sektora JST obawy o brak konkurencyjności w postępowaniu wynikający z niewielkiej liczby ofert a nawet brak możliwości udzielenia zamówienia w założonym terminie. W tym kontekście w ramach Produktu rekomenduje się  w szczególności:

a) podejmowanie przez JST działań informacyjnych i promocyjnych związanych z zasadami ubiegania się o społecznie odpowiedzialne zamówienia publiczne;

b) prowadzenie przez Urząd Zamówień Publicznych na szerszą skalę działań edukacyjnych skierowanych do przedsiębiorstw ekonomii społecznej jako potencjalnych wykonawców zamówień;

c) prowadzenie doradztwa i szkoleń z zakresu prawa zamówień publicznych dla przedsiębiorstw społecznych przez lub we współpracy z Ośrodkami Wspierania Ekonomii Społecznej (dalej: „OWES”) akredytowanymi przez komitet powołany zgodnie z zarządzeniem Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.

 

Przejdź do kolejnego rozdziału